Ons brein is een wonder. Het kan plannen, creëren, problemen oplossen en zelfs raketten de ruimte in sturen. Maar eerlijk is eerlijk: het is niet ontworpen om ons gelukkig te maken. Evolutie had maar één doel: overleven.
En daarom hebben wij een brein dat soms overuren draait. Het spuugt gedachten en emoties uit alsof er een fabriek in ons hoofd staat. Handig bij gevaar. Minder handig als je gewoon rustig een kop thee wilt drinken.
In deze blog lees je hoe de drie emotieregulatiesystemen werken en waarom het zo moeilijk is om rust te vinden als je vastzit in moeten en willen.
De drie systemen
Volgens professor Paul Gilbert werkt ons brein met drie emotieregulatiesystemen:
- het gevaarsysteem (moeten),
- het jaagsysteem (willen),
- en het kalmeringssysteem (mogen).
Alle drie zijn nuttig. Maar vaak zijn ze niet in balans. En dan krijg je chaos.
Het gevaarsysteem (moeten)
Dit systeem is de bodyguard van je brein. Het scant constant op dreiging: van een boze blik tot een nare herinnering. Zodra er ook maar iets verdacht lijkt, gaat het alarm af. Angst, boosheid, bevriezen of jezelf bekritiseren – dat zijn de standaardreacties.
Superhandig toen er nog sabeltandtijgers rondliepen. Tegenwoordig vooral vermoeiend. Want ons brein kan het alarm ook af laten gaan bij… tja, gewoon bij je eigen gedachten.
Het jaagsysteem (willen)
Als het gevaar geweken is, komt het jaagsysteem op gang. Dieren jagen op voedsel. Wij jagen op succes, status, een perfect leven of simpelweg het gevoel dat we eindelijk goed genoeg zijn.
Dopamine geeft ons bij elk doel een beloningsshotje. Heerlijk, maar ook verslavend. Zeker voor perfectionisten: we jagen niet altijd omdat we écht iets willen, maar om te voorkomen dat we falen of afgewezen worden. Zo blijf je rennen, zelfs als je al uitgeput bent.
Het kalmeringssysteem (mogen)
En dan is er dat vaak vergeten derde systeem: het kalmeringssysteem.
Dit is de plek van rust, warmte en verbondenheid. Het komt online als er geen gevaar is en je even niets hoeft. Het geeft ruimte voor zorg, vriendelijkheid en compassie, voor anderen én voor jezelf.
Maar in onze maatschappij voelt niets doen vaak alsof je lui bent. Terwijl juist dit systeem je kracht en veerkracht geeft. Rust is geen luxe. Het is brandstof.
In balans
Deze drie systemen wisselen elkaar razendsnel af. Soms meerdere keren per minuut.
Alleen… in onze maatschappij hebben “moeten” en “willen” vaak de overhand. Geen wonder dat ons kalmeringssysteem moeite heeft om mee te doen.
Gelukkig kun je dit trainen. Door zachtheid en compassie weer toe te laten. Door jezelf vaker af te vragen: wat mag ik van mezelf vandaag, gewoon omdat ik mens ben?
Rust zonder chaos
Wanneer je snapt dat je brein niet expres moeilijk doet, maar simpelweg heen en weer schiet tussen moeten en willen, zie je waarom rust niet vanzelf komt. Rust vraagt oefening in het mogen.
Mogen ademen.
Mogen ontspannen.
Mogen zijn.
Precies dat is waar Rust zonder Chaos je bij helpt. Niet langer opgejaagd door je innerlijke criticus of eindeloze to-do’s, maar stap voor stap leren vertrouwen op je kalmeringssysteem.
✨ En misschien kun je jezelf vandaag al die vraag stellen: wat mag ik van mezelf, zonder dat ik het eerst moet verdienen?